گهداری صحیح مواد شیمیایی در آزمایشگاه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این کار نه تنها به حفظ ایمنی کارکنان کمک می‌کند، بلکه از آلودگی، تخریب مواد و خطرات احتمالی ناشی از واکنش‌های ناخواسته نیز جلوگیری می‌کند. نگهداری نادرست مواد شیمیایی می‌تواند منجر به حوادثی مانند آتش‌سوزی، انفجار، مسمومیت و آلودگی محیط زیست شود.
اصول کلی نگهداری مواد شیمیایی
قبل از هر چیز، باید به اصول کلی نگهداری مواد شیمیایی توجه کرد:
- بررسی برچسب‌ها: قبل از قرار دادن هر ماده شیمیایی در قفسه، برچسب آن را به دقت بررسی کنید و اطلاعات مهمی مانند نام ماده، درجه خطر، هشدارهای ایمنی و شرایط نگهداری خاص را یادداشت کنید.
- جدا سازی مواد ناسازگار: مواد شیمیایی ناسازگار را به هیچ عنوان در کنار هم قرار ندهید. این کار می‌تواند منجر به واکنش‌های خطرناک مانند تولید گازهای سمی، حرارت یا انفجار شود. برای این منظور، از یک جدول سازگاری مواد شیمیایی استفاده کنید.
- مکان مناسب: مواد شیمیایی را در مکان‌هایی نگهداری کنید که دارای تهویه مناسب، دمای کنترل شده، دور از نور مستقیم خورشید و منابع گرما باشند. قفسه‌های نگهداری مواد شیمیایی باید محکم و پایدار باشند و از مواد مقاوم در برابر مواد شیمیایی ساخته شده باشند.
- ظروف مناسب: مواد شیمیایی را در ظروف اصلی خود یا در ظروف مناسب دیگری که برای نگهداری مواد شیمیایی طراحی شده‌اند، نگهداری کنید. ظروف باید محکم، غیر قابل نفوذ و دارای درپوش محکم باشند. از استفاده از ظروف مواد غذایی و آشامیدنی برای نگهداری مواد شیمیایی خودداری کنید.
- حجم مناسب: سعی کنید مواد شیمیایی را در حجم کمتری نگهداری کنید و فقط به اندازه مورد نیاز برای استفاده روزانه از مواد شیمیایی در آزمایشگاه داشته باشید.
- بررسی دوره‌ای: به طور منظم ظروف مواد شیمیایی را از نظر نشتی، خرابی و تاریخ انقضا بررسی کنید. مواد منقضی شده و ظروف آسیب دیده را به روش صحیح دور بیندازید.
- برچسب‌گذاری مناسب: ظروف مواد شیمیایی را به طور واضح و دقیق برچسب‌گذاری کنید. برچسب باید شامل نام ماده، تاریخ دریافت، درجه خطر و هشدارهای ایمنی باشد. برچسب‌ها باید مقاوم در برابر مواد شیمیایی و قابل خواندن باشند.
- دسترسی محدود: مواد شیمیایی را در مکانی نگهداری کنید که دسترسی به آن برای افراد غیرمجاز محدود باشد.
- ثبت اطلاعات: اطلاعات مربوط به مواد شیمیایی موجود در آزمایشگاه را در یک لیست یا پایگاه داده ثبت کنید. این اطلاعات شامل نام ماده، مقدار موجود، محل نگهداری، تاریخ دریافت و تاریخ انقضا است.
- آموزش: کارکنان آزمایشگاه باید در مورد روش‌های صحیح نگهداری مواد شیمیایی آموزش ببینند و با خطرات احتمالی ناشی از نگهداری نادرست مواد شیمیایی آشنا شوند.
دسته‌بندی مواد شیمیایی بر اساس خطرات
برای نگهداری ایمن‌تر مواد شیمیایی، آنها را بر اساس خطراتشان دسته‌بندی کنید و سپس هر گروه را در مکان مناسب خود نگهداری کنید:
- مواد قابل اشتعال: موادی مانند حلال‌های آلی، الکل‌ها و اترها را در کابینت‌های مخصوص مواد قابل اشتعال و دور از منابع گرما و جرقه نگهداری کنید.
- مواد خورنده: اسیدها و بازها را در مکان‌های جداگانه و در ظروف مقاوم در برابر مواد خورنده نگهداری کنید. اسیدها و بازها را در کنار هم قرار ندهید.
- مواد سمی: مواد سمی و بسیار سمی را در مکان‌های امن و دارای قفل نگهداری کنید. دسترسی به این مواد باید محدود باشد.
- مواد اکسید کننده: مواد اکسید کننده را دور از مواد قابل اشتعال نگهداری کنید.
- مواد واکنش پذیر با آب: موادی مانند فلزات قلیایی و هیبریدها را دور از آب و رطوبت نگهداری کنید.
- گازهای فشرده: سیلندرهای گاز را در مکان‌های دارای تهویه مناسب و به صورت عمودی و محکم نگهداری کنید.
- مواد حساس به نور: موادی را که نسبت به نور حساس هستند در ظروف تیره و در مکان‌های تاریک نگهداری کنید.
- مواد حساس به دما: مواد حساس به دما را در یخچال یا فریزر نگهداری کنید.
نکات اضافی
- از قرار دادن مواد شیمیایی بر روی زمین خودداری کنید.
- از قرار دادن مواد شیمیایی در مسیرهای پرتردد خودداری کنید.
- در صورت ریختن مواد شیمیایی، بلافاصله آن را تمیز کنید.
- از نگهداری مواد شیمیایی در هودهای شیمیایی خودداری کنید.
- از نگهداری مواد شیمیایی در کنار مواد غذایی و آشامیدنی خودداری کنید.
نتیجه گیری
نگهداری صحیح مواد شیمیایی در آزمایشگاه نیازمند دقت، توجه و رعایت اصول ایمنی است. با رعایت این اصول، می‌توان از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری کرد و محیط کار ایمن‌تری را فراهم آورد. همیشه ایمنی را در اولویت قرار دهید و دستورالعمل‌های ایمنی مربوط به نگهداری مواد شیمیایی را به دقت دنبال کنید.
بدون دیدگاه