ارگونومی، علم طراحی و چیدمان محیط کار به گونه ای است که متناسب با افراد باشد و از آسیب های جسمی جلوگیری کند. در محیط آزمایشگاه، جایی که کار دقیق و اغلب تکراری انجام می شود، ارگونومی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یک محیط کار ارگونومیک به حفظ سلامتی کارکنان آزمایشگاه، افزایش بهره وری و کاهش احتمال خطاهای آزمایشگاهی کمک می کند.
اهمیت ارگونومی در آزمایشگاه
کار در آزمایشگاه اغلب شامل فعالیت های زیر است:
- کار با ابزار دقیق: استفاده از پیپت، میکروسکوپ، سانتریفیوژ و سایر تجهیزات آزمایشگاهی نیاز به حرکات دقیق و مکرر دارد.
- نشستن طولانی مدت: بسیاری از کارها در آزمایشگاه نیاز به نشستن طولانی مدت پای میز و انجام کار های ظریف دارند.
- کار با مواد شیمیایی: بلند کردن و حمل ظروف حاوی مواد شیمیایی، در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و ارگونومی، می تواند منجر به آسیب های جسمانی شود.
- کار با کامپیوتر: ثبت داده ها و تحلیل نتایج اغلب با استفاده از کامپیوتر انجام می شود و اگر صفحه نمایش، صندلی و سایر تجهیزات مناسب نباشند، می تواند باعث خستگی و آسیب به چشم و گردن شود.
عدم توجه به ارگونومی در آزمایشگاه می تواند منجر به موارد زیر شود:
- اختلالات اسکلتی عضلانی: درد گردن، شانه، کمر، مچ دست و دست از جمله آسیب های شایع ناشی از کار طولانی مدت و تکراری در آزمایشگاه است.
- خستگی: کار در محیطی نامناسب می تواند باعث خستگی جسمی و روحی شود و بر تمرکز و دقت کارکنان تاثیر منفی بگذارد.
- افزایش خطا: خستگی و عدم تمرکز می تواند منجر به افزایش خطا در آزمایشات شود که در نهایت می تواند بر نتایج نهایی تاثیر بگذارد.
- کاهش بهره وری: آسیب های جسمانی و خستگی می تواند باعث کاهش بهره وری و افزایش غیبت از کار شود.
اصول ارگونومی در آزمایشگاه
برای ایجاد یک محیط کار ارگونومیک در آزمایشگاه، باید به نکات زیر توجه کرد:
- طراحی میز کار:
- ارتفاع میز باید به گونه ای باشد که هنگام کار، آرنج ها با زاویه ۹۰ درجه قرار بگیرند و شانه ها در حالت ریلکس باشند.
- سطح میز باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا فضای کافی برای قرار دادن تجهیزات و وسایل مورد نیاز وجود داشته باشد.
- میز باید محکم و پایدار باشد تا از لرزش و لغزش تجهیزات جلوگیری شود.
- صندلی مناسب:
- صندلی باید قابل تنظیم باشد تا ارتفاع، زاویه پشتی و دسته ها متناسب با قد و جثه هر فرد تنظیم شود.
- صندلی باید دارای پشتی مناسب باشد تا از کمر حمایت کند.
- صندلی باید دارای چرخ های روان باشد تا حرکت آسان باشد.
- قرارگیری تجهیزات:
- تجهیزات و وسایلی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، باید در دسترس و در محدوده دید قرار گیرند.
- از قرار دادن وسایل سنگین در ارتفاع بالا خودداری شود.
- ابزار دقیق باید در موقعیتی قرار گیرند که به راحتی بتوان با آنها کار کرد.
- نورپردازی مناسب:
- نور کافی برای کار دقیق و مشاهده دقیق وجود داشته باشد.
- نور نباید خیلی زیاد و خیره کننده باشد.
- از نورهای یکنواخت و بدون سایه استفاده شود.
- جلوگیری از حرکات تکراری:
- سعی شود بین کارهای تکراری وقفه ایجاد شود.
- از ابزار کمکی برای کاهش حرکات تکراری استفاده شود.
- کارکنان باید نحوه صحیح استفاده از تجهیزات را آموزش ببینند تا از آسیب های ناشی از حرکات نادرست جلوگیری شود.
- آموزش و آگاهی رسانی:
- کارکنان باید آموزش های لازم در مورد ارگونومی و نحوه استفاده صحیح از تجهیزات را ببینند.
- آگاهی رسانی در مورد اهمیت ارگونومی و تاثیر آن بر سلامتی کارکنان ضروری است.
اقدامات عملی برای بهبود ارگونومی در آزمایشگاه
در اینجا چند اقدام عملی برای بهبود ارگونومی در آزمایشگاه آورده شده است:
- ارزیابی محیط کار: ارزیابی منظم محیط کار برای شناسایی مشکلات ارگونومیکی و ارائه راه حل های مناسب.
- تهیه تجهیزات مناسب: تهیه صندلی های قابل تنظیم، میزهای کار با ارتفاع قابل تنظیم و سایر تجهیزات ارگونومیک.
- تنظیم ارتفاع میز و صندلی: اطمینان حاصل کنید که ارتفاع میز و صندلی به درستی تنظیم شده است.
- استفاده از ابزار کمکی: استفاده از نگهدارنده پیپت، تکیه گاه مچ دست و سایر ابزار کمکی برای کاهش فشار بر عضلات و مفاصل.
- استراحت و حرکات کششی: برنامه ریزی برای استراحت های کوتاه و انجام حرکات کششی در طول روز.
نتیجه گیری
ارگونومی در محیط کار آزمایشگاه یک موضوع مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد. با ایجاد یک محیط کار ارگونومیک، می توان از آسیب های جسمانی کارکنان آزمایشگاه جلوگیری کرد، بهره وری را افزایش داد و خطاهای آزمایشگاهی را کاهش داد. سرمایه گذاری در ارگونومی محیط کار، سرمایه گذاری در سلامتی و رفاه کارکنان و بهبود عملکرد کلی آزمایشگاه است.
بدون دیدگاه