جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۴ به سه دانشمندی اعطا شد که با استفاده از ابزارهای محاسباتی، درک ما از پروتئین‌ها را به طور چشمگیری متحول کردند. این دستاورد بزرگ، راه را برای توسعه داروهای جدید، مواد زیستی و حتی طراحی موجودات زنده جدید هموار کرده است.
چه کسانی برنده شدند؟
- دیوید بیکر (David Baker) از دانشگاه واشنگتن: وی به دلیل توسعه روش‌هایی برای طراحی پروتئین‌های جدید به صورت کامپیوتری، نیمی از جایزه را از آن خود کرد.
- دمیس هاسابیس (Demis Hassabis) و جان ام. جامپر (John M. Jumper) از شرکت DeepMind گوگل: این دو دانشمند به طور مشترک نیمی دیگر از جایزه را به دلیل توسعه الگوریتمی به نام آلفافولد (AlphaFold) دریافت کردند که می‌تواند ساختار سه بعدی پروتئین‌ها را با دقت بسیار بالایی پیش‌بینی کند.
چرا این دستاورد مهم است؟
پروتئین‌ها مولکول‌های زیستی بسیار پیچیده‌ای هستند که نقش‌های حیاتی در بدن موجودات زنده ایفا می‌کنند. تعیین ساختار سه بعدی یک پروتئین، کلید درک عملکرد آن است. تا پیش از این، تعیین ساختار پروتئین‌ها فرآیندی طولانی و پرهزینه بود که اغلب سال‌ها به طول می‌انجامید.
- سرعت و دقت بالا: الگوریتم آلفافولد می‌تواند ساختار هزاران پروتئین را در مدت زمان کوتاهی و با دقت بسیار بالایی پیش‌بینی کند.
- توسعه داروهای جدید: با شناخت دقیق ساختار پروتئین‌ها، می‌توان داروهایی طراحی کرد که به طور دقیق به پروتئین‌های هدف متصل شوند و بیماری‌ها را درمان کنند.
- مهندسی زیستی: دانشمندان می‌توانند پروتئین‌های جدیدی با خواص دلخواه طراحی کنند و از آن‌ها برای ساخت مواد زیستی جدید، توسعه سوخت‌های زیستی و حتی طراحی موجودات زنده جدید استفاده کنند.
آینده‌ای روشن
دستاوردهای این سه دانشمند، انقلابی در حوزه زیست‌شناسی و پزشکی ایجاد کرده است. با استفاده از این ابزارهای قدرتمند، دانشمندان می‌توانند به سؤالات اساسی درباره زندگی پاسخ دهند و راه حل‌هایی برای چالش‌های بزرگ بشریت پیدا کنند. در آینده‌ای نه چندان دور، می‌توان انتظار داشت که شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های مختلف از جمله درمان بیماری‌ها، تولید غذا و حفاظت از محیط زیست باشیم.
بدون دیدگاه