روش آزمایش میکروبی آب بطور عمده جهت شناخت وضعیت بهداشت آب صورت می گیرند. روش های متداول در آزمایشگاه تعیین کننده میزان حقیقی میکروارگانیسم های آب نیستند. دلیل عمده این امر اینستکه تمام میکروارگانیسم های موجود در آب قادر به استفاده از محیط کشت های مصرفی بعنوان منبع تولید کننده انرژی نمی باشند. همچنین بعلت تعداد کم میکروارگانیسم ها (در آبهای آشامیدنی) شناسایی و جداساختن آنها از آب بسیار مشکل بوده و از روش های معمولی آزمایشگاهی نمی توان وجود همه آنها را پی گیری نمود.
البته فاضلآبها و آبهای آلوده را که باکتریهای مولد بیماری در آنها یافت میشوند میتوان براحتی مورد آزمایش قرار داده و میکروارگانیسم های آنرا شناسایی و از آب جدا نمود. به طور عمده سه گروه باکتری در صورت راه یافتن به اندامهای گوارشی انسان و حیوانات (از طریق آب) قادر به فعالیت و ایجاد ناراحتی می باشند.
۱٫کلی فرم ها و باکتریهای وابسته
۲٫باکتریهای مولد هاگ (اسپور) تخمیر کننده قند لاکتوز
۳٫استرپتوکوک های مدفوع
از سه گروه یاد شده در بالا، کلی فرم ها از اهمیت بیشتری نسبت به سایر باکتریها در آب برخوردار بوده و بعنوان شاخص بهداشتی آب بشمار می روند. باین صورت که وجودشان در آب نشانه آلودگی و عدم وجوشان دلیل برپاک و بهداشتی بودن آب می باشد.
علل عمده این امر اینست که کلی فرم ها ارتباطهای بسیار نزدیکی با باکتریهای بیماریزا گوارشی نظیر باکتریهای مولد مسمومیت های غذائی، اسهال خونی، تیفوئید از نظر هم خانواده بودن با این باکتریها دارند و از طرف دیگر دیده شدن کلی فرم ها در کنار استرپتوکوکهای موجود در مدفوع انسانها و حیوانات نشان دهنده همکاری و ارتباط این باکتریها با استرپتوکوک های مدفوع می باشد. از این نظر اعمالیکه به طور طبیعی و یا مصنوعی در طی ذخیره شدن آب در منابع، رسوب دادن و کلرزدن و سایر کارهائیکه جهت خالص (صاف) کردن و یا بهداشت آب صورت می گیرد، تا اندازه ای روی کلی فرم ها نیز اثر میگذارد. بهر حال به طور کلی میتوان گفت عدم وجود کلی فرم ها در آب، دلیل بر عدم وجود باکتریهای بیماریزا (پاتوژن) روده ای می باشد. کلی فرم ها به دو نوع مشخص اشرشیا ) (Escher coliو اروباکتر ) (Aerobacterتقسیم می شوند. کلی فرم ها باکتریهایی هستند، باسیلی شکل، هوازی و غیر هوازی اختیاری گرم منفی، مزوفیل و بدون هاگ (اسپور) که قادرند لاکتوز را تخمیر نموده و گاز تولید نمایند.
تولید گاز در روش آزمایش میکروبی آب :
در آزمایشهای باکتریولوژی که جهت شناخت کلی فرم ها صورت می گیرد. اولین مرحله تولید گاز در محیط لاکتوزبراث است. تولید گاز تنها احتمال وجود کلی فرم را در آب تقویت میکند، زیرا باکتریهای دیگری نظیر باکتریهای هاگ دارهوازی و غیر هوازی نیز قادر به تولید گاز می باشند. حتی ممکنست در محیط لاکتوز براث کلی فرم ها قندلاکتوز را به قند ساده تری مانند گلوکز تجزیه کننده و باکتریهای دیگر با مصرف و تجزیه گلوکز، گاز تولید نمایند.
با دانستن مکانی که نمونه آب از آنجا تهیه شده است میتوان تا حد زیادی باکتریهای آنرا شناسایی کرد. چنانکه در فاضلابها و آبهای آلود وجود کلی فرم ها کاملا قطعی است و در آبهای مصرفی، آب استخرها و آبهای کلرزده، وجود باکتریهای هاگ دار بعلت مقاومت زیاد آنها در برابر کلر محتمل تر می باشند. تولید گاز توسط باکتری را معمولا در مدت زمان حداکثر ۸۴ساعت و در حرارت ۳۳ ºCمورد آزمایش و بررسی قرار میدهند.
رشد هوازیروش آزمایش میکروبی آب :
باکتریهای کلی فرم قادرند در روی محیط کشت های جامد به طور هوازی رشد نمایند. محیط کشت هایی که در این مورد از آنها استفاده می شود عبارتند از: ائوزین متیلن بلو آگار (Eosin Methylene Blue Agar)و همچنین اندوآگار (Endo Agar)چون خصوصیات پرگنه های
مربوط به کلی فرم ها در این محیط کشت ها مشخص می باشد. چنانچه نحوه کشت به طور صحیح صورت می گیرد در صورت وجود کلی فرم در نمونه آب میتوان وجود آنرا کاملا شناسایی کرد. همچنین در محیط های یاد شده از رشد باکتریهای هاگ دار غیر هوازی جلوگیری می شود. وجود معرف های رنگی از قبیل ائوزین ( Yزرد) و متیلن بلو محیط کشت را جهت رشد سایر باکتریهائی که مورد نظر نیستند نامناسب میسازد.
چگونگی نمونه برداری از انواع آب ها:
در نمونه برداری از آب های مختلف چند اصل مهم را باید رعایت نمود. این اصول را میتوان بقرار زیر شرح داد.
ظروف مورد استفاده جهت نمونه برداری حتی الامکان درب دار و استریل باشند.
نمونه برداری در روز انجام آزمایش ها و حداکثر بفاصله چند ساعت تا انجام آزمایش میکروبی صورت گیرد.
سعی شود، نمونه به طور صحیح و کامل با آزمایشگاه تحویل گردد.
در هنگام نمونه برداری از آبهای جاری (رودخانه) و ساکن (دریاچه) دقت شود که دهانه ظرف نمونه برداری در زیر سطح آب قرار گیرد تا از نفوذ عوامل سطحی آب جلوگیری شود.
در نمونه
حلالیت کم آن در آب، استفاده گسترده آن را محدود می کند.
گلوکونو دلتا لاکتون :
Glucono-delta-lactone عامل کنترل کننده pH، بهبود دهنده طعم و از افزودنی های آرد و محصولات پودری است. این ماده با فرمول مولکولی C6H10O6 با ساختاری حلقوی شناخته می شود که این ماده می تواند برای تغییر اسیدیته شیر، اسیدیته شیر کم چرب و محصولات گوشت و مرغ مورد استفاده قرار گیرد.
لاکتیک اسید :
Lactic acid یک تثبیت کننده، مکمل غذایی، کنترل کننده pH، بهبود دهنده طعم و طعم دهنده، افزودنی آرد و محصولات پخته شده با فرمول مولکولی COOHCHOHCH3 بوده که در تولید مواد کیک ، کمپوت های میوه، استیک های گوشت، کیک میوه ای، پودر شیر خشک، سوسیس، سبزیجات کنسرو شده، سوسیس های تقلبی، مربا، ژله ها، شربت ها، محصولات قنادی و شیرینی های خرد شده استفاده شده است.
مالیک اسید :
Malic acid یک کنترل کننده pH، آنتی اکسیدان، بهبود دهنده طعم و تقویت کننده طعم با فرمول مولکولی HOCH(COOH)CH2COOH است که همان ساختار طعم اسیدی مانند دیگر اسیدها را ندارد. مالیک اسید خاصیت ضد قهوه ای شدن در میوه ها را بدست می دهد. مالیک اسید همان درجه از اسیدیته مانند سیتریک اسید را دارد، اما در مقادیر کمتر.
فسفریک اسید :
Phosphoric acid یک تثبیت کننده، مکمل غذایی، کنترل کننده pH، بهبود دهنده طعم و طعم دهنده، افزودنی آرد و محصولات پخته شده با فرمول مولکولی P(OH)2OOH است. اسید فسفریک را می توان برای تغییر اسیدیته شیر، اسیدیته شیر کم چرب و شیر بدون چربی، کره ، مرغ، گوشت و محصولات گوشتی استفاده کرد.
پروپیونیک اسید :
Propionic acid یک کنترل کننده pH، آنتی اکسیدان، بهبود دهنده طعم و تقویت کننده طعم با فرمول مولکولی CH3CH2COOH است. اسید پروپیونیک می تواند به عنوان طعم دهنده، عامل ضد قارچ برای کنترل رشد کپک بر روی سطح پنیر و بافر و مهار تشکیل طناب در محصولات پخته شده استفاده می شود.
سدیم دی استات :
Sodium diacetate یک کنترل کننده pH، نگهدارنده، طعم دهنده و بهبود دهنده طعم با فرمول مولکولی CH3COONaCH3COOH است. دی استات سدیم می تواند به عنوان یک ماده نگهدارنده در کره و مواد بسته بندی شده ، عامل کنترل pH و طعم دهنده استفاده می شود. سدیم دی استات مانع از تولید کپک نان و باکتری های به شکل طناب در محصولات نانوایی می شود و اثر کمی بر روی مخمر نان دارد.
سوکسینیک اسید :
Succinic acid یک عامل تقویت کننده طعم و عامل کنترل pH با فرمول مولکولی HOOC(CH2)2COOH است. می تواند برای تغییر اسیدیته شیر، اسیدیته شیر کم چرب و شیر بدون چربی بکار برده شود برای بهبود انعطاف پذیری خمیر و کمک به تولید چربی های خوراکی با خواص حرارتی مورد نظر آن را به راحتی با پروتئین ها ترکیب می کنند. همچنین در تهیه ژله و طعم دهنده کیک از آن استفاده می شود.
تارتاریک اسید :
Tartaric acid یک تثبیت کننده، مکمل غذایی، کنترل کننده pH، بهبود دهنده طعم و طعم دهنده، افزودنی آرد و محصولات پخته شده با فرمول مولکولی HOOC(CHOH)2COOH است که با آنتی اکسیدان ها برای جلوگیری از ریزش مو عمل می کند. تارتاریک اسید می تواند در مرباهای میوه، ژله ها، نوشیدنی ها، شربت، طعم دهنده نوشیدنی های انگور و کمپوت میوه استفاده شود. از این ماده می توان برای تغییر اسیدیته شیر اسیدی شده، اسیدیته شیر کم چرب اسیدی شده و شیر بدون چربی اسیدی شده، کره ، مرغ، گوشت ، محصولات گوشتی، ژله میوه ای به طور مصنوعی شیرین شده و نگهدارنده میوه و مرباها استفاده کرد
بدون دیدگاه